تهیه نقشه پراکنش آلودگی فلزات سرب،کادمیم و نیکل در اراضی کشاورزی جنوب تهران با استفاده از زمین آمار وgis

خاک دریافت کننده اصلی هزاران نوع ضایعات و مواد شیمیایی مورد مصرف در جامعه امروزی می باشد. عناصر سنگین بخش مهمی از این آلاینده ها را تشکیل می دهند از این رو دستیابی به تصویر کلی از پراکنش عناصر سنگین در حاشیه ی شهرهای بزرگ که زیر کشت محصولات باغی و زراعی نیز قرار دارند امری ضروری جهت مدیریت مناطق آلوده است. در همین راستا زمین آمار یکی از روش هایی است که امروزه در جهت بررسی تغییر پذیری مکانی ویژگی های خاک بکار می رود. در این مطالعه از روش شبکه بندی منظم با فواصل 1000 در 1000 متر تعداد 196 نمونه خاک از تقاطع بین خطوط و عمق 30-0 سانتی متری برداشته شد. نمونه های مرکب حاوی حدود 3 کیلوگرم خاک جهت آنالیز به آزمایشگاه منتقل شدند. اندازه گیری عناصر سرب، نیکل و کادمیم به دو صورت، فرم قابل جذب و اندازه گیری کل انجام گرفت و قرائت غلظت عناصر فوق و اندازه گیری کل با کمک دستگاه جذب اتمی صورت گرفت. متوسط غلظت کل عناصر سرب و نیکل به ترتیب 19/24 و 7/80 میلی گرم بر کیلوگرم خاک و متوسط غلظت قابل جذب سرب و نیکل به ترتیب 7/2 و 8/0 اندازه گیری شد. بهترین مدل واریوگرام برای فرم های قابل جذب و کل عناصر نیکل و سرب مدل کروی بود. در این تحقیق از تخمین گرهای زمین آماری کریجینگ و عکس فاصله وزنی در برآورد تغییرات مکانی استفاده گردیدکه با توجه به واریانس تخمین دو روش مورد استفاده، تخمینگر کریجینگ برای دو متغیّر سرب و نیکل میانگین خطا و ریشه میانگین مربعات خطای کمتری نسبت به تخمینگر عکس فاصله (idw) با پارامترنمای متفاوت نشان داد، بنابراین بر اساس روش کریجینگ پهنه بندی غلظت عناصر مورد مطالعه صورت گرفت. بر اساس مطالعه انجام شده اراضی جنوب تهران از نظر نیکل کل در حد سمیت و از نظر سرب کل در آستانه آلودگی قرار نداشتند. بیشتر تمرکز آلودگی در نواحی شمال و شمال شرقی منطقه در اطراف اتوبان تهران- قم و آزادگان مشاهده شده است. . اراضی کشاورزی جنوب تهران از نظر غلظت کل عنصر نیکل کل6/825 هکتار بالاتر از حد آلودگی و64/3896 هکتار در آستانه آلودگی بود. 44/4173 هکتار از اراضی بیشترین تجمع سرب کل را نشان داد. این اراضی در شمال و شمال شرقی منطقه جایی که در نزدیکی بزرگراه آزادگان و خلیج فارس، در مرکز منطقه مورد مطالعه در حاشیه رودخانه کن و نیز در جنوب شرقی در مجاورت اتوبان کهریزک قرار دارند. علت بالا بودن عنصر سرب در نواحی حاشیه اتوبان را می توان به ورود سرب ناشی از سوخت بنزین در این نواحی نسبت داد و نیز علت عمده بالا بودن نیکل را به فعالیت های صنعتی و ورود فاضلاب و پساب های صنعتی به خاک های منطقه مورد مطالعه نسبت داد.